Kaynak
Kaynak, iki malzemenin, ısı veya basınç veya her ikisini kullanarak, bir malzeme ilave ederek veya etmeden birleştirilmesidir.
Kaynak Çeşitleri
- Elektrik Kaynağı
- Elektrik ark kaynağı
- Gaz altı kaynağı
- Elektrik direnç kaynağı
- Oksi-Asetilen kaynağı
Kaynak işlerinde Başlıca Tehlikeler
- Işınlar
- Toz, gaz ve dumanlar
- Endüstriyel gazlar ve basınçlı gaz tüpleri
- Elektrik
- Kaynak yapılan ortamın özellikleri
Kaynak ışınları iyonlaştırıcı olmayan radyasyonlardan olup üç tiptir;
- Kızılötesi (Infrared) Işınlar; Gözlerde kum hissine, mercek ve komeada hasara ve deride yanıklara neden olurlar.
- Görünen Işınlar: Dalga boyları 700-400 nm arasındadır. Kaynak ışınlarının % 30’u bu tip ışınlardır. Işık stresi, yorgunluk ve mide bulantısı gibi etkileri vardır.
- Morötesi (Ultraviyole) Işınlar: En tehlikeli ışınlardır. Kısa süreli maruziyetlerde bile gözün saydam tabakasında yanıklara, katarakt hastalığına, giderek körlüğe neden olan ağır hasarlara yol açar. Morötesi ışınlar, deride ağır yanıkların oluşmasına ve uzun sürede de deri kanserine neden olur.
Kaynak işlerinde iş Kazaları
SGK 2015-2017 verileri
Kazanın Oluş Nedeni | Kaza Oranı |
Gözde Yaralanma | % 67 |
– Kaynağın Gözü Alması | % 35 |
– Göze Yabancı Cisim Kaçması | % 32 |
Sıcak Metal Kıvılcım veya Alevin Elbisenin Altına Girerek Yanık Oluşturması | % 11 |
Korunmamış Deri Yanığı | % 9 |
Elbise Üzerinden Nüfuz Eden Yanık | % 7 |
Elbisenin Alev Alması | % 3 |
Yangın ve Patlama | % 3 |
Kaynakla Oluşan Zararlı Gazlar
Kaynakla oluşan zararlı gazlar, asetilen, metan, propan, bütan gibi yanıcı gazların oksijen ile yanması sonucu karbonmonoksit, karbondioksit ve azot oksitler oluşur. Isının ve UV ışınlarının çevredeki havayı bozması sonucu azotdioksit ve ozon oluşur.
Kullanılan dolgu malzemesi, elektrot örtüsü ve malzeme metalinin ayrışması sonucu ve ana malzemede görülen çinko, bakır, kadmiyum ve kurşun gibi metallerin partikül ve buharları ile florür, klorür esaslı gazlar meydana gelir.
Karbon, kalay, demir, alüminyum metalleri düşük düzeye risk oluştururken, kadmiyum, krom, kurşun, vanadyum, mangan, civa, molibden, nikel, titan ve çinko ise irritan ve toksit etkiye sahip olduklarından kalıcı MESLEK HASTALIKLARINA neden olurlar. Mesela DEMİROKSİT MAK (müsaade edilen azami konsantrasyon) değeri 10mg/m3 olup, üzerindeki değerlerde akciğer hastalığı olan SİDEROSİS’e sebebiyet verebilir.
Kaynakla Çalışırken Alınacak Önlemler
- Gaz tüpleri düşmeye karşı kelepçe ya da zincir ile sabitlenmelidir.
- Taşıma işlemleri araba ile yapılmalıdır.
- Gaz tüpleri ısı kaynağından uzakta olmalıdır.
- Hortumlar ve kablolar ezilmeye karşı korunmalıdır.
- Bütün elektrik tesisatının ve kaynak makinasının topraklaması tam olmalı, tüpler üzerindeki manometreler sık sık kontrol edilmelidir.
- Kaynak pensleri akımı geçirmeyecek şekilde iyi izole edilmiş olmalıdır.
- Tüplerin ne ve dara ağırlıkları üzerindeki kartlara işlenmiş olmalıdır.
- Tüpler uygun havalandırması olan depolarda güneş ışığına maruz kalmayacak şekilde ve yanıcı ve yakıcı tüpler olarak ayrı ayrı stoklanmalıdır.
- Boş tüpler dolu tüplerden ayrı yerde toplanmalıdır.
- Yanıcı gaz tüplerinin depolandığı yerlerde ateş ve ateşli maddeler kesinlikle bulundurulmamalıdır.
- Alev geri tepmesi oluşması (şalomada alevin tutuşturulmasıyla birlikte oluşan geri yanma durumu) önlenmelidir.
- Muhafaza başlıkları daima tüplerin üzerinde takılı olmalıdır.
Kaynak işlerinde Risk Değerlendirme
Bölüm | Faaliyet | Tehlike | Risk |
---|---|---|---|
Kaynak İşleri | Elektrotla kesim | Kaynak ışını | Göz hastalıkları, meslek hastalığı |
Kaynak İşleri | Elektrotla kesim | Koruyucu eldiven olmadan yapılan iş | Yanma |
Kaynak İşleri | Elektrotla kesim | Ortama yayılan kaynak dumanı ve buharı | Mesleki solunum sistemi hastalıkları, zehirlenme (kaynakçı akc) |
Kaynak İşleri | Elektrotla kesim | Kaynak makinasının tutamağının yalıtkan malzeme bulunmaması | Elektrik çarpması |
Kaynak İşleri | Elektrotla dolgu | Dolgu elektrotu ışıması | Göz hastalıkları, meslek hastalığı |
Kaynak İşleri | Elektrotla dolgu | Dolguda kullanılan elektrot sebebiyle ortama yayılan kaynak dumanı ve buharı | Mesleki solunum yolu rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Tav ocağı | Sıcak çıkan parça (Max 1100 Cº) | Yanma |
Kaynak İşleri | Tav ocağı | Vinçle yükleme sırasında dikkatsizlik | Malzeme düşmesi, ezilme |
Kaynak İşleri | Tav ocağı | Tav ocağı yanı su havuzuna düşme | Boğulma, yanma |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Tüpün yağlı elle açılması | Patlama |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Tüpün saatinin yanlış montajı | Malzeme fırlaması, uzuv kesilmesi/kaybı |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Tüpün zinciri olmaması | Devrilme, patlama |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Kaynak ışını | Tahriş, yanma |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Sıcak parça | Yanma |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Şalomanın fazla yaklaştırılması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Oksi-asetilen gaz kaynağı | Şaloma alevi ile kor cüruf sıçraması | Yanma, Yangın |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kaynak makinasının elektrik bağlantılarının uygun olmaması | Elektrik çarpması |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kazan ve tank gibi dar alanlarda elektrik kaynak işleri | Elektrik çarpması |
Kaynak İşleri | Kaynak | Gaz kaynağında uygun olmayan tüplerin kullanılması | Patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Gaz tüplerinin uygun kullanılmaması | Düşme, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Uygun olmayan gaz kaynağı takımları | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kaynak yapılan yerin yakınında yanıcı, parlayıcı, patlayıcı madde | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kapalı alanlarda yapılan kaynak işlerinde patlayıcı, yanıcı gaz | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kapalı kaplar üzerinde kaynak işleri | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kaynak işini yapan çalışanın KKD kullanmaması | Göz tahrişi, elektrik çarpması, zehirlenme |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kaynak sırasında çevrede çalışanlar | Göz tahrişi, elektrik çarpması, zehirlenme |
Kaynak İşleri | Kaynak | Kaynakçının eğitimsizliği | Göz tahrişi, elektrik çarpması, zehirlenme, meslek hastalığı |
Kaynak İşleri | Elektrik ark ve gaz altı kaynağı | Çalışma sırasında zehirli kaynak dumanları açığa çıkması | Zehirlenme, mesleki solunum yolu rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Elektrik ark ve gaz altı kaynağı | Kaynak işlemi sırasında tehlikeli kaynak ışınlarının çıkması | Göz rahatsızlıkları, meslek hastalığı |
Kaynak İşleri | Elektrik ark ve gaz altı kaynağı | Elektrik kaçağı | Elektrik çarpması |
Kaynak İşleri | Elektrik ark ve gaz altı kaynağı | Yüksek radyant ısı oluşması | Metabolizmada dolaşım sistem rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Oksijen tüpünde gaz sıkışması | Patlama |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Sıcak kıvılcım sıçraması | Yanma |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Yüksek radyant ısı oluşması | Metabolizmada dolaşım sistem rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Sıcak yüzeylere temas | Yanma |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Çalışanların ergonomik olmayan koşullarda çalışması | Fiziksel etmenlere bağlı meslek hastalığı (Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları) |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Ergimiş metal ışınları | Göz rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Oksijen kesimi | Ergimiş metal dumanları | Mesleki solunum yolu rahatsızlıkları |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak makinalarının toz, nem ve dış etkenlere maruz bırakılarak depolanması | Elektrik çarpması, yangın, patlama, uzuv kaybı |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak makinalarının periyodik olarak kontrol edilmemesi | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Gürültü | İşitme kaybı |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Dar alanlarda kaynak yapmak | Zehirlenme, mesleki solunum sistemi hastalığı |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak teline temas etme | Elektrik çarpması |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Düşen parçalar | Düşme, ezilme, uzuv sıkışması/kesilmesi/kaybı |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak donanımlarını yetkisiz kişilerin kullanması ve tamir etmesi | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Makinada aşırı ısınma | Yanma, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kabloların kontrol edilmemesi | Kabloların kontrol edilmemesi |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak kablolarının ısınması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak kablolarının ark yapması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak kablo ek noktalarının gelişi güzel bağlanması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Akım ayarlarının yüksek yapılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Topraklamanın yanlış yapılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kabloların makinaya yanlış bağlanması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Makina ve donanımları üzerine yanıcı malzeme bırakılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Deforme olmuş kaynak penselerinin kullanılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kablo pense bağlantılarının usulünce yapılmaması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Pensenin kaynak sonrası metal yüzeye bırakılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Uygun olmayan bağlantı elemanlarının kullanılması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Aşırı sıcak ortamda çalışma | Metabolizmada dolaşım sistemi hastalıkları |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Sıcak malzemeler ile temas etme | Yanma |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak sırasında meydana gelen ark gürültüsü | İşitme kaybı |
Kaynak İşleri | Genel Kaynak | Kaynak kablolarına yağ ve yakıt bulaşması | Elektrik çarpması, yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Kapalı mahallerde Şalomelerin aydınlatma olarak kullanılması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Kapalı mahallerde şalomelerin unutulması veya bırakılması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Şalome ile yüksekte çalışırken veya asılı olduğu yerden, şalomenin düşürülmesi | Düşme, uzuv kaybı |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Şalomenin parça fırlatarak patlaması | Delme, batma, kesme, uzuv kaybı |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Şalome elemanlarının tıkalı ve çalışmaz olması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Kelepçelerin yeterince sıkılamaması | Zehirlenme, boğulma |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Kelepçe kenarlarının hortumu kesmesi | Zehirlenme, boğulma |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Kelepçelerin kopması ve bağlantıların gevşemesi | Zehirlenme, boğulma |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Alev geri tepme valflerinin yanlış takılması | Zehirlenme, boğulma |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Alev geri tepme valfi kullanılacak gaza uygun olmaması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Alev geri tepme valfi bağlantı ve gövdesinden gaz sızdırması | Zehirlenme, boğulma |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Alev geri tepme valfi olmadan çalışma | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Regülatörlerin çalışanlar tarafından sökülmesi ve tamir edilmesi | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Regülatörlerin belirtilen özellikleri dışında farklı gaz, tüp ve basınçta kullanılması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumlara takılma | Düşme, yaralanma, uzuv sıkışması/kesilmesi |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumların tutuşması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumların gaz sızdırması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Ek ve bağlantı noktalarında sızdırma | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumların patlaması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumlarda yağ ve gres bulaşığı bulunması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumun kopması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortum üzerinde işaret ve sembollerin bulunmaması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumların delik olması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortumların delinmesi (çalışma sırasında) | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Hortum ek borularının uygun olmaması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Ek borularında çatlak ve kırık olması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüplerin devrilmesi | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüplerin taşıma sırasında düşmesi | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüplerin aşırı olarak ısınması | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüplerin delinmesi | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüpün üzerinde bulunan donanımlarından gaz sızdırması (vana ve gövdesinden ) | Yangın, patlama |
Kaynak İşleri | Kaynak – kesme ve montaj işleri | Tüpün yüksek debide çalıştırılması | Yangın, patlama |