Yabancıların Çalışma İzni

Türkiye’de yabancı çalıştırmak isteyen işverenler, Çalışma Bakanlığı’ndan Çalışma izni almakla yükümlüdürler.
Yabancı personel Çalışma İzni alınmadan yapılan çalışmalar kaçak çalışma kabul edilir. Denetimlerde tespit edilmesi halinde işverene ve yabancıya idari para cezaları uygulanır. Ayrıca yabancı sınır dışı edilebilir.

ÇALIŞMA İZNİ ALINABİLMESİ İÇİN;

Yabancının mesleği, Resmi kurumlarda kayıtlı önceki bilgileri, İşverenin sağlaması gereken yasal şartlarının yeterli olması gereklidir.

TÜRKİYE’DE BİR İŞVERENİN YABANCI PERSONEL ÇALIŞTIRABİLMESİ İÇİN;

İşyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD Doları olması gerekmektedir.
Devlet ihalesi ile alınan işlerde çalışacak yabancılar hariç olmak üzere şirketler, çalıştıracağı her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşının çalışıyor olması yasal zorunluluktur.

YABANCILARA VERİLECEK ÜCRET ALT SINIRI:

İşverenlerin çalıştıracakları yabancıların mesleklerine ve çalıştıracakları işlere göre ödemesi gereken ücret alt sınırı Bakanlık’ça belirlenmiştir.
İşverenin ödemesi gereken brüt ücretler;
1.    Üst düzey yöneticiler, pilotlarve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için; asgari ücretin 6,5 katıdır.
2.    Mühendis ve mimarlar ile Birim veya şube müdürleriiçin asgari ücretin 4 katıdır.
3.    Öğretmenler ile psikolog, fizyoterapist, masör, masöz, müzisyen, sahne sanatçısı, akrobatve benzeri unvanlarda çalışacak yabancılar ile Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar için asgari ücretin 3 katıdır.
4.    Ev hizmetlerinde, Satış elemanı, pazarlama-ihracat görevlisi gibi görevlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1 katı olması gerekmektedir.

Çalışma izin başvurusu nasıl yapılır?

Çalışma izni sadece başvuru yapmaktan ibaret değildir.
 Yabancının ve işverenin yasal şartlarının yeterli olması yanında yükümlülükleri yerine getirmesini de gerektirir.
Aşağıdaki konular, başvuru yapılıp yapılmaması konusunda firmanızı yönlendirici bilgiler içerir.

a.    Türkiye Konsolosluktan Çalışma vizesi başvurusu: 
Türkiye’de çalışma izni almak isteyen yabancılar, uyruğundan bulunduğu veya daimi ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Konsolosluğu veya Temsilciliğine, gerekli bilgi ve belgeleri sunarak, talep edilen harç veya vize ücretlerini ödeyerek çalışma vizesi başvurusu yaparlar.
Yabancı Personel Çalışma İzni başvurusu, Konsolosluktan alınan başvuru referans numarası kullanılarak yapılır.
b.    Doğrudan Bakanlığa başvuru:
07.01.2014 tarihinden önce en az 6 aylık süreli olarak ikamet izni alınmış, ikamet izni randevusu alınmış olanlarla, Türkiye’de ikamet izinli olarak daimi ikamet edenler, ailesi yanında kalan çocuklar vb. ikamet izinleri olan yabancılar doğrudan Bakanlığa başvuru yapabilirler. Bu bilgilerin uygulama değişikliği hakkında başvuru öncesi son durum bilgisi almak için (312) 5505050 / Dahili: 239 veya (212) 5730101 / Dahili: 239 aramadan karar vermeyiniz.

Çalışma izni verilmesini doğrudan etkileyen konular:

•    Çalışacak yabancı Türkiye’de mi?
•    Türkiye’de ise, pasaport süresi en az 14 aydan fazla mı?
•    Türkiye’de vizeli veya vize muafiyetli kalış süresi içinde mi? Süresini geçirmiş kaçak duruma düşmüş mü?
•    Yabancı Türkiye’de farklı bir işverenin yanında çalışma izinli olarak çalışıyor mu? Çalışıyorsa çalışma iznin bitmesine ne kadar gün kaldı?
•    İşverenin sermayesi, çalışan Türk vatandaşı sayısı, yabancının yapacağı görev,
•    İşverenin yabancıya vermek istediği ücretin yasal şartlara uygunluğu,
•    İşverenin ihracat yapıp yapmadığı vb. Soruların cevaplarına ihtiyaç vardır.

Ayrıca;

•    Yabancı çalışma izni onaylandığı tarihten itibaren en geç 30 gün içinde sigortalı yapılarak işe başlatılmalıdır. Aksi halde çalışma izni geçersiz olur.
•    Yabancıya yasal olarak uygulanacak ücret Türkiye’deki asgari ücretin katları şeklinde uygulanır. Asgari ücretin 1,5 katı, 3 katı, 4 katı, 6,5 katı şeklinde uygulanır.
•    Yabancı personel ücretleri yasada belirtilen brüt miktar üzerinden sigortalanarak başlatılır. Yabancı adına bankada açılan hesaba yatırılması yasal zorunluluktur.
•    Brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan SGK primi için bildirim yapılarak her ay işçi ve işveren hisselerinin SGK kurumu hesabına yatırılmalıdır.
•    Yabancının izinli olması, Yurtdışına gitmesi halinde de bu ödemelerin yapılması zorunludur. Yabancının yıllık veya ücretsiz izin uygulaması yoktur.

Bildirim yükümlülükleri:

İşveren yabancının işten ayrıldığını Çalışma Bakanlığı’na ve SGK Kurumuna gerekli evrakla birlikte bildirim yapmakla yükümlüdür. Aksi halde idari para cezaları ödenir.

Çalışma izin türleri

Yabancılar alacakları çalışma izinleri ile bir işveren yanında bağımlı çalışabilecekleri gibi, bağımsız (kendi nam ve hesabına) olarak da çalışabilirler.
1.    Süreli çalışma izni
Belirli bir işletme ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en fazla “bir yıl” süreyle verilir.
Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra; aynı işyeri veya aynı işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma iznin süresi en fazla “iki yıl” daha uzatılabilir.
Üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ancak bu defa dilediği işverenin yanında çalışmak üzere çalışma İzninin süresi en fazla “üç yıl” daha uzatılabilir
2.    Süresiz çalışma izni
Türkiye’de en az “sekiz yıl” kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam “altı yıllık” kanuni çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni
3.    Bağımsız çalışma izni
Türkiye’de en az “beş yıl” kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşulu ile Bağımsız çalışma izni verilebilir.
4.    İstisnai haller
a.    Türk vatandaşı ile evli olanlar;
b.    Yerleşmiş sayılan yabancılar;
c.    Yerleşmiş sayılan yabancıların çocukları;
d.    Türk vatandaşlığını kaybedenler;
e.    İskan Kanunu kapsamında olanlar;
f.    Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları ile bunların eş ve çocukları;
g.    Bilimsel, Kültürel ve Sportif amaçlarla kısa süreli gelenler;
h.    Kilit personel niteliğindeki yabancılar vb.
Yabancılar istisnai haller kapsamında çalışma izni alabilirler.

Çalışma izni muafiyetleri?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 4817 sayılı kanuna dayalı yönetmeliğin 55 maddesi (c) ve (ç) bentleri kapsamında çalışacak yabancılar için çalışma izninden muafiyet tanımıştır.
(c) ve (ç) bentleri kapsamında amaçlarına uygun vize ile giriş yapan yabancılara;
Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren, bir yıl içinde Türkiye’de toplam kalış süreleri üç ayı aşmamak üzere, Türkiye’ye çoklu giriş çıkış yaparak yasal çalışma yapabilirler.
Yasa yayım tarihi: 22.01.2015/29244

Bu durumda bilinmesi gerekenler:
( c ) Bendine göre: Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla gelenler.
( ç ) Bendine göre: Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla;

ÖNEMLİ NOT: Bu uygulama ile sadece çoklu giriş, çıkış hakkı sağlayan ikamet izni alınması uygulaması kaldırılmıştır. ( c ) ve ( ç ) bentleri kapsamında amacına uygun vize ile giriş yapan yabancılar, sigortalılık ve sosyal güvenlik kurallarına uymak kaydıyla ikamet izni almadan yasal çalışma yapabilirler.
Madde 55, (c) ve (ç) bentleri dışındaki maddeler kapsamında çalışacak yabancılar çoklu giriş çıkış için ikamet izni almakla yükümlüdürler

Çalışma ve İkamet izni harç tutarları

2016 YILI ÇALIŞMA VE İKAMET İZİNLERİ HARÇLARI DEĞİŞTİ.

2016 YILI ÇALIŞMA İZNİ BELGESİ HARÇLARI
•    1 yıla kadar (1 yıl dâhil)               : 191₺
•    3 yıla kadar (3 yıl dâhil)              : 575,40₺
•    Süresiz Çalışma İzin Belgesi      : 959,80₺
•    Bağımsız Çalışma İzin Belgesi   : 1.921,10₺
DİKKAT: Süre uzatımları da aynı miktarda harca tabiidir.

2016 YILI İKAMET TEZKERESİ HARÇLARI:
1(BİR) aya kadar her gün için (İlk ay için tezkere başına (26,10₺)’den az, (1.33,70₺)’ den çok olamaz.
1 aydan sonraki her ay için, ilk aydan sonraki aylara ait harcın hesabında ay kesirleri tam ay olarak dikkate alınır.
(İkamet tezkeresi harçlarının tespitine mütekabiliyet esası göz önünde tutularak, Maliye Bakanlığı yetkilidir.)
İkamet tezkeresi kart ücreti: 58,50₺

2016 Yılı Vize müracaat ve vize harçları:
•    Tek giriş                                     : 372,80₺
•    Müteaddit (çoklu) giriş           : 1.248,50₺
•    Tek girişli transit vize              : 372,80₺
•    Çift girişli transit vize              : 747,90₺

İdari Para Cezaları – 2016

Doğrudan yabancı yatırımlar

Doğrudan Yabancı Yatırımlarda çalışma izinleri özel hükümlere tabi tutularak daha kolay şekilde verilebilmektedir.
Doğrudan Yabancı Yatırımlarda irtibat büroları dahil çalışacak Yabancılar yabancı uyruklu kilit personeli ifade eder.
İrtibat bürolarında, Büro faaliyetleri için son yıl içinde yurt dışından en az 200.000 ABD Doları veya karşılığı döviz getirilmiş olması kaydıyla yetki belgesi sahibi en fazla bir kişiye çalışma izni verilir.
Kilit personel; Türkiye’de kurulu bulunan ve tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personelidir:
1.    Şirkette yapacağı göreve göre  çalışma izni alabilmesi için;
1.    Şirketin üst yönetiminde veya yürütme pozisyonunda olmak.
2.    Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek,
3.    Şirketin denetçilerinin, teknik ve idari personelini denetlemek,
4.    Yeni personel almak veya işine son vermek veya bu konularından en az birinde görev alan şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı vb görevler yapan kişidir.
2.    Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip, İrtibat bürolarında, yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişidir.

Çalışma izni süre uzatma işlemleri

Yabancı personel çalışma izni ilk başvuruda en çok bir yıl süre ile verilir.
Çalışma izin süresi bitiş tarihinden geriye doğru iki ayın başlangıç tarihinden itibaren 60 gün içinde başvurunun yapılmış olması gerekir.
Çalışma izni süre uzatımında çalışma izni kartı düzenlenir. Kartın süresi başlangıcı, önceki çalışma izni kartı bitiş tarihi olarak uygulanır.
Çalışma izni süre başvurusu 60 gün içinde yapılmaması halinde süre uzatma hakkı sona erer. Takipsizlik ve ihmaller yeniden çalışma izin başvuru yapılmasına sebep olabilir. Bu durumda çalışma izninde süre kesintisi olur.
Yabancının SGK ödemelerinin yatırılmamış olması, SGK’dan kaydının kapatılması hallerinde süre uzatımı yapılmaz. Ayrıca ödenmeyen SGK ve vergiler 6183 sayılı amme alacakları kanununa göre işverenden tahsil edilir.
Çalışma izni, aynı işyeri ve aynı meslekte çalışmak kaydıyla en fazla iki yıl daha uzatılabilir.
Çalışma izni ile üç yıllık kanuni çalışma tamamlanınca aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere çalışma izninin süresi en fazla üç yıl daha uzatılabilir.

İşveren ve yabancı yükümlülüğü

Yabancı personel çalışma izni alacak işverenin sahip olması veya uygulaması gereken yükümlülükleri vardır,
Bunlardan birisinin olmaması halinde yabancı personel çalışma izin başvurusu onaylanmayabilir,
Çalışma izninin olumlu sonuçlanma şansının yüksek olması, Bakanlık değerlendirme kriterlerini kapsayan bir dosya hazırlanması ile sağlanabilir,
İşverenin aşağıdaki konuları hassasiyetle izlemesi ve zamanında işlemleri başlatması yasal sorumluluktan korur.

•    Elektronik başvuru süresi,
•    Elektronik başvurudan sonra dosya teslimi,
•    İşe başlatma şartı,
•    Brüt asgari ücret uygulaması zorunluluğu,
•    İşverenin bildirim yükümlülüğü,
•    İşverenin İşe başlama bildirimi,
•    İşverenin İşten ayrılma bildirimi,
•    Ev hizmetleri ve devlet ihalesi kapsamında alınan işler dışında çalıştırılmak istenen her bir yabancı için 5 Türk vatandaşı çalışıyor olması zorunludur.

Yabancı çalışanların Sosyal güvenliği

Türk ve yabancı uyruklu çalışanlar 5510 sayılı Kanun’a göre uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılır.
Yabancı bir ülkedeki bir kuruluşun adına ve hesabına çalışma üzere Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar, kendi ülkelerinde sosyal güvenlik mevzuatına tâbi iseler Türkiye’de sigortalı sayılmazlar.
Bu uygulamalar genel sağlık sigortası, İş kanunu, işsizlik sigortası açısından farklıdır.
Yabancıların vizeli veya vize muafiyeti ile Türkiye’ye girişlerinden itibaren sigortalılıkları ve ülkesinin Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması olup olmadığı bilgisine sahip olmaları gerekir.

Yabacılara yasak meslekler ve görevler

Yabancılara yasak meslekler ve görevler yasada belirtilmiştir.
Türkiye karasuları dahilinde kara suları dahilinde midye, sünger, inci, mercan, sedef, kum, ve çakıl ihracı, Türkiye sınırları içerisinde hava yolu ile yük ve yolcu taşıma, maden hakkı, sendika kuruculuğu, seyahat acentelerinde mes’ul müdürlük, gümrük müşavirliği, kooperatif yönetim kurulu üyeliği, eczacılık, gözlükçülük, veterinerlik, hakimlik ve savcılık, avukatlık, noterlik, özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevliliği.

Yabancılara ikamet izinleri

Yabancılar Türkiye’ye geliş amaçlarına uygun vize ile giriş yapmaları halinde, Türkiye yasalarına göre kendilerine tanınan haklardan yararlanabilirler.
Her defasında en fazla bir yıllık süre ile verilen kısa dönem ikamet izni:

NOT: 4817 sayılı kanuna dayalı yönetmeliğin 55/c ve ç bentleri kapsamında çalışacak yabancılar, amaçlarına uygun vize ile giriş yapmaları halinde, bir yıl içinde 90 gün ile sınırlı olmak üzere  ikamet izni almadan yasal çalışma yapabilirler.
Her defasında en fazla iki yıllık verilen aile ikamet izni
Öğrenim sürelerine göre verilen öğrenci ikamet izni.
Süre sınırı olmaksızın verilen uzun dönem ikamet izni.
Her defasında en fazla bir yıllık süre ile verilen insani ikamet izni
Başlangıçta 30 gün, her defasında altı aylık sürelerle uzatılabilen, toplam süresi üç yılı geçmeyen insan mağduru ikamet izinleridir.