Beş Adımda Risk Değerlendirmesi

5 Adımda Risk Değerlendirmesi ve Risk Analizi

Risk değerlendirmesi işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları içermektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Yönetmeliğine göre risk değerlendirmesi, işyerlerinin tasarım ve kuruluş safhalarını da içerecek şekilde aşağıda verilen aşamaları içerir.

1. Adım: Tehlikelerin Tanımlanması

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini ifade eder.

Risk: tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini ifade eder.

Tehlikelerin tanımlanması risk değerlendirmesinde çok önemli bir adımdır. Eğer herhangi bir tehlike yok sayılmış veya fark edilmemiş ise sonucunda ortaya çıkacak riskler belirlenemez, analiz edilemez ve hiçbir önleyici tedbir alınamaz. Bu durumun sonuçları çok vahim olabilir.

Bu aşamada, iş akışına uygun olarak hiçbir noktayı atlamadan dolaşınız ve nelerin çalışanlara, ürünlere ve iş ekipmanlarına zarar verebileceğine bakınız. Büyük-küçük, önemli-önemsiz ayırt etmeden bütün tehlikeleri kaynaklarını belirleyiniz ve bir tehlike listesi oluşturunuz. Bu iş için çalışanlarınız ve temsilcilerinin düşüncelerini dikkate alınız. Sizin ilk bakışta göremediklerinizi onlar fark etmiş olabilirler.

çalışanların, alt işveren elemanlarının, bakım işçilerinin, ziyaretçilerin, temizlikçilerin ve işyerini paylaştığınız diğer kişilerin işyerinizdeki tehlikelerden zarar görebileceğini asla unutmayınız. Çıraklar, stajyerler, genç çalışanlar, gebe veya emziren kadınlar gibi özel risk gruplarını, tehlikeleri belirlerken ayrıca göz önünde bulundurun.

2. Adım: Risklerin Belirlenmesi ve Risk Analizi

Bu adımda, birinci adımda tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir.

Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal ve uluslar arası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.

Öncelikle, işyerinizde bulunan tehlikelerden kaynaklanabilecek riskler neticesinde yaşanabilecek bir iş kazasından ya da meslek hastalığından, kimlerin nasıl veya ne kadar zarar görebileceğini belirleyiniz. Örneğin; işyerinizde solvent içeren cila kullanılıyorsa çalışanların solvent buharından etkilenme riski var demektir. Solvent buharından kaç kişi, ne kadar sıklıkla ve ne kadar süre etkileniyor; bu maruziyet sonucu ne tür bir sağlık sorunuyla karşılaşır gibi sorulara cevap vererek riskleri analiz ediniz.

Analiz edilen risklerin şiddetini ve sıklığını dikkate alarak önceliklerine göre riskleri sıralayınız. Böylece kolayca ortadan kaldırabileceğiniz tehlikeleri ayıtmış, analiz etmeniz gereken durumların sayısını azaltmış olursunuz.

Tek hamleyle kontrol altına alamadığınız riskleri derecelendirirken, her bir tehlike için alacağınız önlemleri de dikkate alarak kalan riskin yüksek, orta ya da düşük olduğuna karar veriniz. Derhal, vakit geçirmeksizin müdahale edilmesi gereken riskleri yüksek risk; mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmesi gereken riskleri orta risk; acil müdahale edilmesi gereken riskleri ise düşük risk kabul ediniz. Ancak müdahale etmeyi unutmayınız.

3. Adım: Risk Kontrol Adımları

Öncelikle, kolaylıkla ortadan kaldırılabilecek tehlikeler için gerekli önlemleri alınız. Örneğin; işyerinizde kırık priz varsa elektrik çarpması, kısa devre veya yangın riskleriyle karşı karşıyasınız demektir. Kırık prizi değiştirerek bu risklerden kolaylıkla ve çabucak kurtulabilirsiniz.

Daha sonra risk derecelendirmesi sonucuna göre yüksek, orta ya da düşük risk olarak belirlenen riskleri göz önünde bulundurunuz ve bu riskler için kontrol adımları planlayınız. Risk kontrol tedbirlerine karar vererek uygulamaya başlayınız.

Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması öncelikle tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması; tehlikelinin tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi; riskler ile kaynağında mücadele edilmesi hedeflenmelidir. Önlemleri uygularken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik veriniz ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmamasına dikkat ediniz. Alınması gereken önlemlere karar verirken; riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesini sağlayınız.

Örneğin; pek çok solunum sistemi hastalığının sebebi olan toz, işyerinizde kolaylıkla bertaraf edemeyeceğiniz bir tehlikedir. Sebep olduğu meslek hastalıkları ve tozdan etkilenen çalışan sayısı dikkate alındığında, toza karşı bir an önce önlem almanız gerekir. Bu sebeple ilk etapta toz kaynağını ortadan kaldırmayı deneyiniz. Eğer bu mümkün değilse, işyerinizdeki toz miktarını sulu sistem gibi yöntemler kullanarak azaltınız ve toza maruz kalan çalışan sayısını sınırlandırınız. Bu önlemler yeterli gelmediği takdirde çalışanlara toz maskesi dağıtınız.

Dikkat edilmesi gereken hususlar:

1. Yüksek riskleri kabul edilebilir sınırlara çekme çalışmalarını gerekirse işi durdurarak bir an önce yapınız.
2. Orta riskleri bir an önce ele alınız ve belirlediğiniz kontrol adımlarını uygulayınız.
3. Düşük riskleri çok kolay yöntemlerle ve düşük maliyetlerle ortadan kaldırmak mümkünse bunlar için çalışma yapınız ya da bir sonraki periyodik risk değerlendirmesine kadar bu tehlikelerin artmaması için bir kontrol işlemi oluşturunuz.
4. Tüm bu çalışmalarda hedefiniz uygun ve yeterli risk kontrol adımları geliştirmek olmalıdır.
5. Çalışılan ortamda her zaman risk olacaktır. Önemli olan bu risklerin farkında olmak, onları kabul edilebilir seviyede ve kontrol altında tutabilmek ve riskleri kontrol etmek için uyguladığınız tüm önlemlerin çalışırlığını/yeterliğini sürekli izlemektedir.

4. Adım: Denetim, İzleme ve Yenileme

İşyerinizde sağlıklı ve güvenli bir çalışma oluşmasını sağlamak için, aldığınız önlemlerin uygulanıp uygulanmadığını izlemeniz, tehlikelerin tekrar ortaya çıkmamasına takip etmeniz ve çalışanlarınızı denetlemeniz gerekmektedir. Bu amaçla uygun bir kontrol periyodu belirleyiniz.

İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması, işyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler olması, iş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi, çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin mevzuat değişikliği olması, çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi, işyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması durumları işyerinin tamamını veya kısmen bir bölümünü etkiliyor ise kısmen yenileyiniz. Bu tür durumlarla karşılaşmamış olansız dahiişyerinizin tehlike sınıfına göre çok tehlikeli sınıfta iseniz en geç iki, tehlikeli sınıfta iseniz en geç dört, az tehlikeli sınıfta iseniz en geç altı yılda bir risk değerlendirmesi gerekmektedir.

5. Adım: Dokümantasyon

Risk değerlendirmesi çalışmalarını kayıt altına alınız ve arşivleyiniz. Böylece yapılan tüm çalışmalar rahatlıkla izlenebilir, takip edilebilir ve gerektiğinde tekrar kullanılabilir. Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda da hazırlanıp arşivlenebilir.

Risk değerlendirmesi dokümanı asgari, işyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı; gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri; gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi; risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı; belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler; tespit edilen riskler; risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler; tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içren analiz sonuçları ile düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi.

Hazırladığınız dokümanı herhangi bir Kuruma bildirmenize gerek yoktur. Dokümanın sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve denetimlerde gösterilmek üzere işyerinizde saklayınız.

Risk değerlendirmesinin doğru ve kurallarına uygun bir biçimde yapılması ve yapılanların dokümante edilmesi durumunda, mevzuattan doğan yükümlülüklerinizi yerine getirmiş olursunuz.

Örnek Çalışma 1:

5 adımda risk değerlendirmesinin tüm aşamalarını gösteren örnek çalışma 1’e ait tablo aşağıda verilmiştir.

Örnek Çalışma 2:

İşyeri çalışma ortamındaki tehlikelerinden biri olan gürültünün risk değerlendirmesi çalışmasında ele alınması.

Gürültü, genel olarak arzu edilmeyen ses olarak tanımlanır. Ses ölçü birimi desibeldir. (dB(A)). ‘’0’’ desibel duyma eşiği, ‘’140’’ Desibel de ses ağrı eşiği olarak kabul edilir. İkisi arasındaki geniş aralık ise kulağın duyma aralığıdır.

Gürültüden kaynaklanan riskler aşağıda yer almaktadır:

İşitme Kaybı

Şiddetli gürültüye maruz kalan kişilerde işitme kayıpları iki tiptir.

a) İletim tipi işitme kaybı

Dış ve orta kulakta oluşan işitme kaybı tipidir. Ses dış ve orta kulaktan geçerken şiddetinin bir kısmını kaybeder ve iç kulağa olduğu gibi iletilemez. Bu işitme kaybı tipi, patlama şeklindeki ani yüksek bir sesin dış kulak zarını zedelemesi sonucunda görülür. Aynı ses orta kulaktaki kemikçilerde de düzensizlikler oluşturabilir.

b) Algı tipi işitme kaybı

İç kulakta görülen bir işitme kaybıdır. İç kulaktaki kokleada bulunan sıvının veya liflerin bozulması ile duyma sinirlerinin çalışmamasıdır. Bu işitme kaybı tipi daha çok, şiddeti ve frekansı yüksek seslerin oluşturduğu işitme kaybıdır. Endüstride, yüksek gürültüye kısa bir süre maruz kalan kişilerde geçici bir algı tipi işitme kaybı görülebilir. Bu etkilenme uzun süre olursa, işitme kaybı kalıcı olur ve kulak kaybettiği yeteneğini artık geri kazanamaz.

Gürültülü ortamlar;

• 1. Bağırarak konuşma,
• 2. Sinirli olma hali,
• 3. Karşılıklı anlaşma zorluğu,
• 4. Kişiler arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar,
• 5. İş kazalarının artmasında etkin rol oynar.

– Gürültülü ortamlarda kalan veya yaşayan insanlarda; konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesinde azalma, yorgunluk, uyku bozuklukları, merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıları ve stres gibi rahatsızlıklar gözlemlenir.

– Birdenbire olan şiddetli gürültü; kan basıncında (tansiyon) yükselme, dolaşım sistemi bozukluğu, solunum hızı değişmesi ve terlemenin artması gibi etkilere sebep olur.

• 1. Çalışma ortamınızda insanlar karşılıklı iletişiminde problem yaşıyorsa veya insanı rahatsız edecek bir seviyede bir ses düzeyi olduğunu düşünüyorsanız, işyerinizdeki gürültü seviyesini belirlemek için gürültü ölçümü yapılaması gerekmektedir. Gürültü ölçümü sonucunda, işyerinizdeki gürültü seviyesi izin verilen limitin üzerine çıkıyorsa, çalışanlarınızda bir önceki sayfada belirtilen risklerden bir veya birkaçı görülebilir. Bu durumda gürültü, işyeriniz için önemli bir tehlike olup yol açtığı riskler yüksek risk grubunda bulunur ve gürültü konusunda zaman geçirmeden önlem almanız gerekir.
• 2. İşyerinizde gürültüye sebep olan gürültü kaynaklarını belirleyiniz, riskin kabul edilebilir seviyeye indirilebilmesi için aşağıda verilen risk kontrol tedbirlerini öncelik sırasına göre uygulayınız.
• 2.1. Gürültüyü kaynağında yok ediniz.
• 2.2. Gürültüden etkilenmeyi azaltmak için gürültü düzeyi düşük makineler ve işlemler seçiniz.
• 2.3. Gürültü kaynağını izole ediniz. Gürültünün ortamda yayılmasını önlemek için makinelerin yerleştirildiği zeminde titreşime karşı önlem alınız, gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişiler arasına engeller koyarak veya uzaklığı artırarak maruziyeti azaltmaya çalışınız. Yine ortamdaki gürültünün azaltılması için sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzemeler ile kaplayınız.
• 2.4. Gürültüye maruz kalan çalışanınızı, sese karşı izole edilmiş bir bölme içine alınız.
• 2.5. Çalışanın, gürültülü ortamdaki çalışma süresini kısaltınız.
• 2.6. Son olarak, çalışanınıza gürültüye karşı uygun kişisel koruyucu donanım (KKD) temin ediniz. Gürültülü işlerde çalışacakların işe girişlerinde odyometrik testler yaptırınız ve işe uygun kişileri çalıştırınız. Çalışanların periyodik olarak odyometrik testlerinin yapılmasını sağlayın ve sonuçları takip ediniz.
• 3. Bütün bu çalışmalar için bir uygulama takvimi oluşturunuz ve uygulamalardan bir çalışanınızı sorumlu tutarak uygulamaların kontrol edilmesini sağlayınız.

Yazının tüm hakları istanbulvizyonosgb.com‘a ve yazarlarına aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve farklı bir yerde kullanılamaz. Yazıyı ancak bu sayfaya link vererek alıntı yapabilirsiniz.

Neden İstanbul Vizyon OSGB ile Çalışmalısınız?OSGB Fiyat Listesi

Teklif Almak için TIKLAYINIZ